Badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego tj. tonometria daje możliwość określenia wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego, która jest zawsze brana pod uwagę w diagnostyce jaskry oraz w ocenie jej zaawansowania. Przy obecnym stanie wiedzy medycznej wiadomo, że najbardziej skuteczną metodą walki z tą chorobą jest obniżanie ciśnienia wewnątrzgałkowego, nawet jeśli mieści się ono w granicach statystycznej normy.
Kiedy Badanie?
Omawiane badanie powinno się przeprowadzać kontrolnie u osób po 40. roku życia, przede wszystkim u dalekowidzów, kiedy gałki oczne są małe i predysponują do pojawienia się jaskry. Badanie ciśnienia śródgałkowego (tonometrię) przeprowadza się także w przypadkach bólu głowy, bólu okolicy oczodołu lub oka.
Znaczenie badania:
W każdym typie jaskry ważne jest ustalenie wartości ciśnienia docelowego, czyli ciśnienia, przy którym jaskra nie postępuje.
Niskie napięcie gałki ocznej spotyka się m.in. w stanach zapalnych naczyniówki, w cukrzycy, po urazach, przy nieszczelnych ranach pooperacyjnych itd.
Wartość ta jest różna dla każdego pacjenta. Prawidłowy wynik ciśnienia w oczach nie powinien więc uspokajać i zwalniać z konieczności wykonania dalszych, szczegółowych badań diagnostycznych, a tym bardziej leczenia. Poziom ciśnienia wewnątrzgałkowego u chorego na jaskrę jest zależny od stopnia zaawansowania zmian w nerwie wzrokowym i w polu widzenia. Ważne są również dodatkowe czynniki pogarszające rokowanie, takie jak zaburzenia ukrwienia mózgu, nieprawidłowe ciśnienie tętnicze krwi, zaburzenia w układzie sercowo-naczyniowym, nawracające migreny, obecnie i w przeszłości, marznące ręce i stopy oraz krótkowzroczność.
Metody Tonometrii
Jest to metoda stosowana od 1905 r., prosta i tania. określa ona ciśnienie w oczach wykorzystując pomiar stopnia wgłobienia rogówki. Jest ona nadal stosowana w wielu przychodniach w Polsce, chociaż jest obarczona błędem pomiaru i bardzo uciążliwa dla pacjenta.
Pomiar polega na analizie spłaszczenia rogówki. Badanie jest wykonywane w lampie szczelinowej, jest nieprzyjemne, wymaga znieczulenia. Końcówka aparatu naciska na rogówkę spłaszczając ją i w ten sposób dokonując pomiaru. Nowszą wersją aplanacji Goldmanna jest tonometria aplanacyjna elektroniczna typu „tono-pen”. W porównaniu ze starszą metodą, ma trzy podstawowe zalety, a mianowicie: a) jest obarczona mniejszym błędem pomiaru, b) końcówka dotykająca oko ma osłonkę (kapturek) jednorazowego użytku, zmienianą po każdym użyciu i c) wywiera mniejszy nacisk na oko (powierzchnia spłaszczenia rogówki jest mniejsza niż w przypadku aplanatów Goldmanna starszego typu).
Tonometria dynamiczna konturowa Pascala wyposażona w czujnik piezoelektryczny. W odróżnieniu od techniki aplanacyjnej, która wymaga nacisku na rogówkę, czujnik piezoelektryczny w tej metodzie jedynie dotyka oka. Wynik pomiaru jest niezależny od grubości rogówki, jednak nie uwzględnia jej własności wiskoelastycznych. Wartości uzyskane za pomocą tej metody są często wyższe niż wartości uzyskane innymi metodami. Tonometria Pascala mierzy dodatkowo amplitudę tętna gałkowego.
Jest to również często stosowa metoda pomiaru ciśnienia w oczach. Wykorzystuje ona pomiar spłaszczenia rogówki przez podmuch powietrza. Badanie jest bezdotykowe, ale nagły podmuch powietrza w oko może być nieprzyjemny. U pacjentów chorych na jaskrę lub z takim podejrzeniem, pomiar ciśnienia tą metodą nie jest wystarczający. W tych przypadkach wskazany jest pomiar ciśnienia metodą aplanacyjną. Nowoczesne air puffy pracują w technologii corneal response (CR), dzięki której koryguje się błędy pomiaru wynikające z nieuwzględniania własności wiskoelastycznych, czyli lepkosprężystych (sztywności) rogówki. Właściwości wiskoelastyczne mają wpływ na histerezę rogówki, a tym samym na wynik pomiarowy.
Wynik
Ponieważ ciśnienie wewnątrzgałkowe zmienia się w ciągu doby, a jego fizjologicznie wahania mogą wynosić od 2 do 6 mmHg, u chorych na jaskrę wdraża się takie leczenie, aby wahania ciśnienia były minimalne i nie przekraczały 3 mmHG. Aby ocenić skuteczność terapii wykonuje się tzw. krzywą ciśnienia.
W celu wyznaczenia krzywej dobowej ciśnienia wewnątrzgałkowego wykonuje się wielokrotne pomiary tonometryczne w ciągu doby, w równych odstępach co 3 godzinnych. Zebrane wyniki nanosi się na wykres, tworząc w ten sposób krzywą ciśnienia. Na podstawie całodziennych pomiarów ciśnienia śródgałkowego ocenia się jego stabilność i skuteczność wdrożonej terapii.
Prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe powinno zawierać się w przedziale od 11 do 21 mmHg, Norma dla każdego pacjenta określana jest indywidualnie, docelowe ciśnienie , które chcemy osiągnąć to takie , które nie powoduje progresji zmian w obrębie nerwu wzrokowego, komórek zwojowych oraz pola widzenia u osób leczonych z powodu jaskry.
Konsultacja: lekarz okulista Monika Stojek – Rola
